LİDERLİK VE FİNANS HAYATI
Çerçevesi çok geniş olan, farklı disiplinlerin üzerinde araştırmalar yaptığı, sonuçları sadece iş hayatında değil toplumsal hayatın farklı alanlarında da görülebilen liderlik, kavramsal olarak bir takım, ekip ya da grupta yer alan üyelerin performansını doğrudan etkileyebilme gücüne verilen isimdir. Kendisiyle çalışan insanları motive edebilen, onları kendine bağlayabilen, etkili ve verimli bir çalışma ortamı kurabilen insanlar genel olarak “lider” olarak vasıflandırılır. Bu anlamda lider, sadece bir yönetici değil, aynı zamanda yönetirken ekipte yer alan kişileri de belli bir amaca, sahip olduğu vizyonla yönlendirebilen, onlarla kurduğu temasta geleneksel yönetici davranışlarını değil yeni ve modern teknikleri kullanabilen kişidir. Bu noktada “liderlik” ve “yöneticilik” kavramlarını ele almak ve bu kavramları karşılaştırmak gerekmektedir.
Yönetici Versus Lider
Siyaset bilimi, iktisat, sosyoloji, psikoloji ve farklı pek çok alanın inceleme alanına giren “yönetici” ve “lider” kavramları arasındaki farklar bilinmediği için insanlar, bu iki kavramı birbiriyle karıştırmaktadır. Yönetme ve kontrol etme işlevlerini yerine getiren yönetici, yönetim sürecine etkin olarak dahil olan, organizasyon, planlama ve kontrol gibi görevleri yerine getiren kişidir. Deneyim, çaba ve kendini yetiştirme yoluyla öğrenilebilen yöneticilik, temelde kendisine verilen yetki ve sorumluluklar dahilinde konulan hedefi astlarıyla birlikte yerine getirmeye çalışan kişidir. Astları için güç kaynağı olan yönetici için asıl önemli olan “bağlılık, saygı ve güven” kavramlarıdır. Zekasını ve becerilerini kullanmak suretiyle astlarını belli bir amaç dahilinde çalıştırır, tek karar verici olarak sorumluluğu üzerine alır, kendi bilgi ve görgüsü işin yapılış biçimi için oldukça önemlidir.
Buna mukabil, kendini başında bulunduğu grubun üyesi olarak gören lider, “yönetme” kavramından ziyade “yönetişim” kavramını dikkate alan, ekip üzerinde olumlu etkilerde bulunan, birlikte çalıştığı insanları sezgisel ve analitik düşünme süreçlerini de kullanarak yönlendirebilen, sorunları farklı ve katılımcılığı esas alan metotlarla çözebilen, asıl itibarıyla yaratıcı düşünebilen kişidir. Birlikte çalıştığı insanları astı olarak görmeyen lider, onlar üzerinde doğal bir etkiye sahiptir. Bu etki, yöneticilerde olduğu gibi şirket ya da kurum tarafından kendisine verilen yetkilerle ve sorumluluklarla ilgili bir durum değildir. Doğuştan getirdiği ve sonradan tecrübe ve okuma yoluyla kazandığı bir birikimdir. Bu yüzden yöneticilik görevini de gerçekleştiren lider, klasik yöneticiler gibi davranmaz, mümkün olduğu kadar birlikte çalıştığı insanlarla iş birliği içerisinde süreci sürdürür ya da yönetir. Kısacası onun yönettiği şey kişiler değildir, süreçtir.
Lider ile Yönetici Arasındaki Farklar Nelerdir?
Kabul etmek gerekir ki tüm yöneticiler lider değildir, her lider de yönetici olamaz. Esas olan yöneticinin liderlik vizyonuna sahip olmasıdır. Birkaç maddede yöneticiler ile liderler arasındaki farkları verebiliriz.
• Liderler esnektir, yöneticiler daha katıdır.
• Liderler değişimi başlatır, yöneticiler değişime uyum sağlar.
• Liderler için önemli olan insandır, yöneticiler için amaçlar daha önemlidir.
• Liderler demokratik bir tutum benimserken yöneticiler otoriter bir tutuma sahiptir.
• Liderler ekip arkadaşlarını motive etmeye çalışırken yöneticiler talimatları uygulamak ister.
• Liderler durumlara uyum sağlayıp değişimi tetiklerken yöneticiler değişim eğilimine sahip değildir.
• Yöneticiler kurallara uyarken liderler, daha esnek oldukları için süreç boyunca kuralları çalışma arkadaşlarının ya da işin niteliğine göre değiştirebilirler.
Bütün bu bilgiler çerçevesinde diyebiliriz ki liderlik özelliği, doğuştan gelebileceği gibi sonradan da kazanılabilir. Her insan, dünyaya farklı özelliklerle gelmektedir ve bu özellikler herkese eşit şekilde verilmemektedir. Liderlik bir potansiyeldir ve bu potansiyel herkeste aynı biçimde bulunmaz. Kimileri daha küçücük bir çocukken arkadaşlarını etrafına toplar, onları belli bir amaç için organize edebilir. Kimileri de aldığı birtakım eğitimlerle, tecrübeleriyle ve okumalarla liderlik etmeyi öğrenebilir.
Finans Hayatında Liderliğin Önemi
Sadece finansal sektörde değil tüm sektörlerde liderliğin önemli olduğu, öteden beri bilinen bir gerçektir. Paranın merkezde olduğu finansal sektörde liderlik davranışlarının büyüme, karlılık ve piyasa değeri gibi finansal göstergeler üzerinde oldukça fazla etkisi vardır. Liderliğin finansal olmayan müşteri ve çalışan memnuniyeti, performans ve çevre üzerinde de doğrudan etkileri bulunmaktadır. Liderlik özelliklerine sahip bir yönetici, finansal performans üzerinde doğrudan ektilidir. Yenilikçiliği merkeze almaları, çalışanlar üzerinde olumlu etkide bulunmaktadır. Hatta söyleyebiliriz ki liderlik, şirketlerin finansal performansları için kilit bir belirleyicidir. İnovasyona yatkınlık, teknolojiyi doğrudan kullanabilme, demokratik katılımı destekleme gibi tutumlar, finansal sektörün gelişimini ve verimliliği sağlamaktadır. Liderin bu tür tutumlara sahip olması sadece verimliliği ve karlılığı artırmamakta, aynı zamanda kurumun itibarına da olumlu etkilerde bulunmaktadır. Lider, değişime hazırdır. Firma da değişime uyum sağladığı müddetçe piyasadaki varlığını devam ettirmektedir. Liderlik özelliklerini taşıyan bir yöneticinin piyasadaki değişimlere kolayca uyum sağlaması, firmayı bu çerçevede değiştirmesi ve dönüştürmesi, doğal olarak hem çalışanların ve müşterilerin memnuniyetini hem de karlılığı beraberinde getirmektedir. Performans artışı, doğrudan liderlik özelliklerinin kullanılmasıyla ilişkilidir. Mesela Hartnell vd.nin 2020 yılında yaptığı “Hizmetkar Liderliğin Finansal Performansı Üzerindeki Doğrudan, Dolaylı ve Toplam Etkilerinin İncelenmesi” konulu çalışmada 103 banka şubesindeki 546 personelden alınan veriler çerçevesinde gerçekleştirilen analizde, liderliğin şubenin finansal performansı üzerinde pozitif ve doğrudan etkisi olduğunu göstermiştir.
Sonuç
Finansal sektör başta olmak üzere pek çok alanda kendisine önem atfedilen liderlik kavramı, bir ekibin, grubun ya da takımın etkili ve verimli yönetimi olarak tanımlanmaktadır. Liderlerin de bir çeşit yönetici olduğunu unutmadan diyebiliriz ki liderlik, iş birliğini esas aldığı için ekip üyelerinin belli bir amaç doğrultusunda en yüksek düzeyde verimlilik göstererek çalışmasını esas almaktadır. Bu çerçevede liderler, katılımcılığı merkeze alarak, demokratik bir yönetim anlayışını benimseyerek, birlikte çalıştığı kişileri ast olarak değil ekip arkadaşı olarak görerek, onları motive etmek, işe bakışlarını değiştirmek adına yenilikçi girişimlerde bulunarak çalışmaktadır. Bu yüzden liderlik vasıflarına sahip olan yöneticilerin özellikle kapitalin merkezde olduğu finansal sektörde daha başarılı olduğu ve karlılığı artırdığı görülmüştür.
KAYNAKÇA
HARTNELL, C.A., Karam, E.P., Kinicki, A., & Dimotakis, N.E. (2020). Does servant leadership’s people focus facilita- te or constrain its positive impact on performance? an examination of servant leadership’s direct, indirect, and total effects on branch. Group & Organization Management, 45(4), 479–513.
TUTAR, Burak (2008). Liderlik Tarzının İşgören Performansı Üzerindeki Etkisi Ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi.